Πέτρος Πικρός

Δεν είναι δα και κάποιο ιδιαίτερο κατόρθωμα να σου παίρνει δύο μήνες για να τελειώσεις ένα βιβλίο τετρακοσίων σελίδων, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση έχω δύο λόγους να νοιώθω ικανοποιημένος. Ο πρώτος είναι ότι πάλεψα με θεούς και δαίμονες, καταπολέμησα όλη αυτή τη μιζέρια και την καταβολή που προκαλεί η ρουτίνα, τα νυχτέρια και κυρίως το αίσθημα της ματαιότητας το οποίο συνοδεύει όλα αυτά τη σήμερον. Ο δεύτερος και σημαντικότερος είναι ότι διαβάζοντας το "Τουμπεκί", ολοκλήρωσα την τριλογία του Πέτρου Πικρού "Χαμένα Κορμιά", η οποία ολοκληρώνεται από την ομώνυμη συλλογή διηγημάτων και από το "Σα θα γίνουμε άνθρωποι". Το βιογραφικό του Πικρού μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Εγώ για άλλα θέλω να γράψω. 

Ο Πικρός, θέλετε επειδή ξενιτεύτηκε, θέλετε λόγω οξυδέρκειας, είχε συλλάβει το κλίμα που επικρατούσε στην Ευρώπη τη δραματική περίοδο του Μεσοπολέμου. Η αλλοτρίωση από τις μηχανές ακόμα και του επαγγέλματος του κλέφτη, οι ανισότητες, η πείνα και η δυστυχία στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις οι οποίες σε ένα από τα διηγήματά του γίνονται θέαμα για τους εστέτ, η πλήρης αποτυχία της αστικής κοινωνίας στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα να εμπνεύσει τους πολίτες, όταν η ίδια ήταν το αίτιο ενός Παγκόσμιου και καμια δεκαριά περιφερειακών πολέμων έχουν γίνει κτήμα του Πικρού.

Στο εσωτερικό μέτωπο, η ανατομία του Πικρού στην ελληνική μεσοπολεμική κοινωνία έχει σαν αποτέλεσμα την διατομή αποστημάτων τα οποία αναδύουν μια ενοχλητική δυσωδία. Ο Πικρός γράφει για μπουρδέλα και πουτάνες, για μαστούρηδες και τζογαδόρους, για μικροαπατεώνες, και μεγαλοεγκληματίες, για δολοφόνους, για διεφθαρμένους μπάτσους και σωφρονιστικούς υπαλλήλους. Γράφει για ανθρώπους με πάθη κι αδυναμίες, γράφει για αυτό που πραγματικά συμβαίνει στα κατώγια. Γράφει για την ιατρική του δρόμου, για φθισικούς και ψυχικά διαταραγμένους, χτικιάρηδες και συφιλιδικούς. Από αυτή τη στάση του συγγραφέα, ξεκινά και το προσωπικό του δράμα καθώς η ωμή περιγραφή της πραγματικότητας τον έφερε σε αντίθεση όχι μόνο με τη συντήρηση, πράγμα αναμενόμενο δεδομένου ότι το λούμπεν στοιχείο δεν αποτέλεσε ποτέ εκλογική πελατεία για αυτήν. Τον έφερε σε αντίθεση και σύγκρουση και με το ΚΚΕ στο σώμα του οποίου ήταν τότε οργανωμένος. Ο Πικρός λοιδωρήθηκε και χλευάστηκε από τους συντρόφους του, στιγματίστηκε ως αντεπαναστάτης και κατηγορήθηκε ότι ανάλωνε το συγγραφικό του τάλαντο ασχολούμενος με τμήματα της κοινωνίας τα οποία είναι φύσει αντεπαναστατικά, λόγω του ότι δεν χαρακτηρίζονταν από εργατική σοσιαλιστική κουλτούρα. Η προβληματική αυτή γεννιέται και σήμερα όσο αφορά τη στάση του ΚΚΕ. Η τακτική να απαιτούμε πρώτα να μάθουν οι λούμπεν το Κεφάλαιο του Μαρξ απ' έξω κι ανακατωτά και μετά να ασχοληθούμε μαζί τους, καταλήγει σε ένα φαύλο κύκλο. Είναι τέτοιες οι συνθήκες στις οποίες ζουν οι μεσοπολεμικοί και σύγχρονοι λούμπεν που το τελευταίο που τους απασχολεί είναι να διαβάσουν "Σύγχρονη Εποχή". Ο Πικρός ήταν της άποψης ότι η Αριστερά έπρεπε να παλέψει για αυτούς τους ανθρώπους και όχι να τους αντιμετωπίζει ως εμπόδιο στην πορεία προς τον σοσιαλισμό κι έχοντας σπουδάσει Ιατρική, ήξερε ότι το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης είναι να μπορέσεις να την περιγράψεις αντικειμενικά, χωρίς παρωπίδες.

Θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί να ψυχοπλακωθώ ανοιξιάτικα με καφέ Πικρό. Αλήθεια είναι. Όποιος δε θέλει να ψυχοπλακωθεί, μπορεί να διαβάσει άρλεκιν. Άλλα όπως γράφει και η επιμελήτρια της έκδοσης Χριστίνα Ντουνιά "οι ιστορίες δεν έχουν χάππυ εντ, κάποτε μένουν απλώς χωρίς τέλος. Είναι μια συνειδητή στάση που πηγάζει από την ιδεολογική θέση του Πικρού: δεν υπάρχει λύση στη λογοτεχνία αφού ακόμα δεν έχει λυθεί το κοινωνικό πρόβλημα". Από την άλλη όμως, έχοντας ολοκληρώσει την τριλογία του Πικρού, έχω καταλήξει σε σαφώς αισιόδοξο πρόσημο. Ο αγώνας της γυναίκας να χειραφετηθεί και "να γίνει άνθρωπος", του μικρασιάτη πρόσφυγα να ενταχθεί στο σώμα μιας κοινωνίας που συνεχώς τον απορρίπτει, η λαχτάρα του στρατιώτη να φύγει από το σφαγείο του πολέμου και να γυρίσει στην αγαπημένη του, η ανάταση της πόρνης σε επαναστάτρια και υπερασπίστρια σπουδαίων ιδεών σίγουρα περιγράφουν χαρμόσυνες εικόνες και σημαντικές κατακτήσεις, αλλά όπως γράφει σε κάποιο σημείο ο συγγραφέας, αν επαφίενται στις προσωπικές μάχες του καθενός και όχι στη συνολική δομική αλλαγή της κοινωνίας, θα αποτελούν απλά εξαιρέσεις.